– දූෂණ මර්දනයට පත්කර ගත් ආණ්ඩුව ගන්නේ කාගේ පැත්තද?
කොළඹ ජාතික රෝහලේ සිදුවූ බව කියන දැවැන්ත මූල්ය වංචාවක් සහ ඊට එරෙහිව හඬ නැගූ නිලධාරියෙකු දඩයම් කිරීමේ උත්සාහයක් පිළිබඳව ඔබ ඉදිරිපත් කළ ලේඛන සහ තොරතුරු පදනම් කරගෙන සකස් කළ විමර්ශනාත්මක ලිපිය පහත දැක්වේ.
සෞඛ්ය ක්ෂේත්රය යනු රටේ ජනතාවගේ ජීවිතයයි. එහෙත් එම ජීවිත පරදුවට තබමින්, කොළඹ ජාතික රෝහල තුළ රුපියල් කෝටි ගණනක මූල්ය අක්රමිකතා සිදුවන බවට සාක්ෂි සහිතව හෙළිදරව් වී ඇත. පුදුමයට කරුණ නම්, මෙම වංචාවන් හෙළිදරව් කළ නිලධාරියා ආරක්ෂා කිරීම වෙනුවට, ඔහු නිහඬ කිරීමට ඉහළ බලධාරීන් විසින් “විනය පරීක්ෂණ” නමින් දඩයමක් අරඹා තිබීමයි. නව රජය දූෂණයට එරෙහිව තබා ඇති ප්රතිපත්තිය ප්රායෝගිකව ක්රියාත්මක වන්නේද යන්න උරගා බලන මෙම සිදුවීම පිළිබඳ විමර්ශනාත්මක අනාවරණයයි මේ.
ජාතික විගණන කාර්යාලයෙන් හෙළිවූ අමිහිරි ඇත්ත
ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් 2025 ජුනි 06 දිනැතිව නිකුත් කරන ලද අංක THO/B/NHSL/AB/AQ/2025/01 දරන විගණන විමසුම (Audit Query) මගින් කොළඹ ජාතික රෝහලේ ප්රතික්රියක (Reagents) මිලදී ගැනීමේදී සිදුව ඇති බරපතල අක්රමිකතා රැසක් අනාවරණය කර ඇත.
විගණන වාර්තාවට අනුව (ලේඛන සාක්ෂි 03), 2022 සිට 2024 දක්වා වසර තුනක් තුළ පමණක් රසායනාගාර 07ක් සඳහා දේශීයව මිලදී ගත් ප්රතික්රියකවල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 2,543 කි (රු. බිලියන 2.5ක්). නමුත් මෙම මිලදී ගැනීම් පිටුපස ඇත්තේ මහා අක්රමිකතා ජාලයකි.
1. කල් ඉකුත් වීමට ආසන්න ප්රතික්රියක ගෙන්වීමේ ජාවාරම සාමාන්යයෙන් රසායනාගාර ප්රතික්රියක මිලදී ගැනීමේදී ඒවායේ ආයු කාලයෙන් (Shelf Life) 85%ක් ඉතිරිව තිබිය යුතුය. නමුත් විගණන අංශ නිරීක්ෂණය කර ඇත්තේ (ලේඛන සාක්ෂි 5.1), සැපයුම්කරුවන් විසින් කල් ඉකුත් වීමට මාස 06ක්වත් නොමැති ප්රතික්රියක රෝහලට ලබා දී ඇති බවයි.
නිදසුනක් ලෙස, එක් ඉන්වොයිසියක් (අංක 330114055) මගින් සැපයූ රු. 943,046ක් වටිනා ප්රතික්රියක තොගයක් සපයා ඇත්තේ 2024.02.15 දිනය. නමුත් එය කල් ඉකුත් වන්නේ 2024.03.22 දිනය. එනම් මිලදී ගෙන මසක් ඇතුළත එය කසළ ගොඩට දැමිය යුතුය (ලේඛන සාක්ෂි 05 – Table). මෙය හුදු අතපසුවීමක්ද නැතහොත් කොමිස් කුට්ටි මත සිදුවන සැලසුම් සහගත අපරාධයක්ද?
2. මීයන් කෑ බදු මුදල් සහ කෝටි ගණන් පාඩු මිලදී ගත් ප්රතික්රියක නිසි ලෙස ගබඩා නොකිරීම නිසා රක්තවේද රසායනාගාරයේ ගබඩාවල දොරවල් මීයන් විසින් විනාශ කර ඇති අතර, ප්රතික්රියක අනාරක්ෂිතව රෝහල් කොරිඩෝවල ගොඩගසා තිබූ බව විගණනය මගින් සොයාගෙන ඇත (ලේඛන සාක්ෂි ).
එමෙන්ම, Hemas Surgicals & Diagnostics (Pvt) Ltd සමාගමට ගෙවූ රු. මිලියන 40ක බිලක, රුපියල් ලක්ෂ 45ක් (මිලියන 4.5ක්) වටිනා ප්රතික්රියක ඒ වන විටත් කල් ඉකුත් වී තිබූ බව තහවුරු වී ඇත (ලේඛන සාක්ෂි ). භාවිතයට ගත නොහැකි දේ වෙනුවෙන් මහජන මුදල් ගෙවන්නේ කාගේ උවමනාවටද?
3. “සර්ජිකෙයාර්” සමාගමට වැඩිපුර ගෙවීම් Surgicare (Pvt) Ltd ආයතනය වෙත 2025 පෙබරවාරි මස ගෙවීම් කිරීමේදී, සපයන ලද ඒකක ප්රමාණයට වඩා වැඩි ප්රමාණයකට මුදල් ගෙවා ඇති බව හෙළිවී ඇත. මෙමගින් පමණක් රු. 912,838 ක මුදලක් රජයට අහිමි කර ඇත (ලේඛන සාක්ෂි).
බෙල්ලනගේ හෙළිදරව්ව සහ දඩයම
මෙම මහා පරිමාණ දූෂණයට එරෙහිව කොළඹ ජාතික රෝහලේ නියෝජ්ය අධ්යක්ෂ වෛද්ය රුක්ෂාන් බෙල්ලන මහතා 2025 ජුනි මසදී අල්ලස් හෝ දූෂණ විමර්ශන කොමිෂන් සභාවට ලිඛිත පැමිණිල්ලක් ඉදිරිපත් කළේය. ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ මෙය හුදෙක් පරිපාලන දුර්වලතාවක් නොව, වසර ගණනාවක් තිස්සේ ඇදෙන කෝටි 900 කට අධික බව කියන සංවිධානාත්මක ජාවාරමක් බවයි.
නමුත් වෛද්ය බෙල්ලන රාජ්ය සේවා කොමිෂන් සභාව වෙත 2025.12.08 දින යවන ලද ලිපිය මගින් බරපතල අනාවරණයක් සිදු කරයි. එනම්, දූෂණය හෙළි කිරීම හේතුවෙන් සෞඛ්ය අමාත්යාංශයේ ලේකම් වෛද්ය අනිල් ජාසිංහ විසින් තමාට එරෙහිව පළිගැනීමේ චේතනාවෙන් විනය පරීක්ෂණ මාලාවක් ආරම්භ කර ඇති බවයි.
වෛද්ය බෙල්ලන චෝදනා කරන්නේ, වෛද්ය අනිල් ජාසිංහ මීට වසර 10කට පෙර ජාතික රෝහලේ අධ්යක්ෂවරයා ලෙස කටයුතු කළ සමයේ පටන් මෙම අක්රමික මිලදී ගැනීම්වලට වගකිව යුතු බවත්, තමා එම තොරතුරු හෙළි කිරීම නිසා දැන් තමා නිහඬ කිරීමට හෝ සේවයෙන් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ කරන බවත්ය. “මගේ සේවා කාලය වසර 30 කි. මා බරපතල මූල්ය වංචා හෙළි කරද්දී, ඔවුන් මා පසුපස හඹා එන්නේ පරිපාලනමය කාරණා මුල් කරගෙනය,” යනුවෙන් වෛද්ය බෙල්ලන සිය ලිපියේ සඳහන් කරයි.
නව රජයට අභියෝගයක්
වත්මන් රජය බලයට පත් වූයේ “දූෂණය පිටුදැකීම” ප්රධාන තේමාව කරගෙනය. ජාතික රෝහල වැනි රටේ ප්රධානතම සෞඛ්ය ආයතනයක සිදුවන මෙවන් මහා පරිමාණ වංචාවක් විගණන වාර්තා මගින්ම තහවුරු කර තිබියදීත්, එම දූෂණ හෙළි කරන නිලධාරියා පීඩනයට පත්වීම බරපතල ගැටළුවකි.
සෞඛ්ය ලේකම්වරයා ඇතුළු බලධාරීන් උත්සාහ කරන්නේ අක්රමිකතා නැවැත්වූ වෛද්ය බෙල්ලන ඉවත් කර නැවතත් එම “ගසාකෑමේ යාන්ත්රණය” සක්රීය කිරීමටද?
බලධාරීන්ගෙන් ඇසිය යුතු ප්රශ්න:
- විගණන වාර්තා මගින් හෙළි කර ඇති කල් ඉකුත් වූ ඖෂධ/ප්රතික්රියක ගෙන්වූ සමාගම් සහ ඊට අනුමැතිය දුන් නිලධාරීන් කවුරුන්ද?
- රුපියල් කෝටි ගණනක් පාඩු කළ මෙම ගනුදෙනු ගැන සොයනවා වෙනුවට, ඒවා හෙළි කළ නිලධාරියාට එරෙහිව විනය පරීක්ෂණ 6ක් පැවැත්වීම සාධාරණද?
- අල්ලස් කොමිසම වෙත ඉදිරිපත් කළ පැමිණිල්ලට මෙතෙක් ගෙන ඇති ක්රියාමාර්ගය කුමක්ද?
ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මහතාගේ රජය සහ විෂය භාර අමාත්ය වෛද්ය නලින්ද ජයතිස්ස මහතා මේ දෙස දෑස් හැර බැලිය යුතුය. හොරුන් රැකීම පසෙකලා, හොරකම ඇල්ලූ මිනිසා ආරක්ෂා කිරීම “සිස්ටම් චේන්ජ්” (System Change) එකේ කොටසක් නොවේද?
රටේ ජනතාව බලා සිටින්නේ මීයන්ට සහ කොමිස් කාක්කන්ට ගොදුරු වූ ජාතික රෝහලේ ධනයට වගකියන්නේ කවුද යන්න හෙළිවන තුරුය.
සටහන: මෙම ලිපිය පදනම් වී ඇත්තේ අදාළ පාර්ශව විසින් අල්ලස් කොමිසම සහ රාජ්ය සේවා කොමිසම වෙත යොමු කළ ලිපි සහ ජාතික විගණන කාර්යාලය නිකුත් කළ විගණන විමසුම් වාර්තා මතය.