කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ‘අභ්යන්තර ගනුදෙනු‘ පිළිබඳ ප්රබල සැකයක්!
ශ්රී ලංකාවේ ප්රමුඛතම වාහන ආනයන හා ඉංජිනේරු සමාගමක් වන ඩීසල් ඇන්ඩ් මෝටර් ඉංජිනේරින් පී.එල්.සී. (DIMO) සමාගමේ කොටස් මිලෙහි අස්වාභාවික හා වේගවත් ඉහළ යෑමක් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ (CSE) මේ වන විට දැවැන්ත ආන්දෝලනයක් නිර්මාණය කර ඇත. රජය විසින් කැඳවා ඇති low-floor බස් රථ සැපයීමේ දැවැන්ත ටෙන්ඩරයක් මේ තත්ත්වයට මූලික හේතුව ලෙස වෙළෙඳපොළ විශ්ලේෂකයෝ හඳුනා ගනිති. කෙසේ වෙතත්, මෙම සිදුවීම හුදු මූල්ය සමපේක්ෂණයක් පමණක් නොව, සැලසුම් සහගත මූල්ය අපරාධයක් සහ රාජ්ය දූෂණයක් පිළිබඳව වන බරපතලම චෝදනාවන් ගණනාවකට තුඩු දී තිබේ.
I. මිල ඉහළ යෑමේ ස්වභාවය සහ ටෙන්ඩරයේ වටිනාකම
පසුගිය සති කිහිපය තුළ රුපියල් 1,400 සීමාවේ පැවති DIMO සමාගමේ කොටසක මිල, ඔක්තෝබර් 14 වනදා වන විට රුපියල් 2,400 සීමාවද ඉක්මවා වාර්තාගත ලෙස ඉහළ ගොස් ඇත. මෙය සමාගමේ කොටස් ඉතිහාසයේ සුවිශේෂී තත්ත්වයකි.
මෙම මිල උච්චාවචනයට සෘජු හේතුව වන්නේ ඔක්තෝබර් 17 වන දින විවෘත කිරීමට නියමිත, බිලියන ගණනක් වටිනා low-floor බස් රථ 100 සැපයීමේ රාජ්ය ටෙන්ඩරයයි. මෙම ටෙන්ඩරය අතිශයින් වැදගත් වන්නේ:
- එය නාගරික ප්රවාහනය නවීකරණය කිරීමේ රාජ්ය වැඩසටහනක කොටසක් වීම.
- ගිවිසුම දිනා ගන්නා සමාගමට බිලියන ගණනක අනාගත ආදායමක් සහ ලාභයක් සහතික වීම.
වෙළෙඳපොළ තුළ ප්රබල මතයක් නිර්මාණය වී ඇත්තේ DIMO සමාගම මෙම ටෙන්ඩරය දිනා ගැනීමට ප්රමුඛයා වන බවයි.
II. ටෙන්ඩර් කොන්දේසි මත ඇති වන ගැටුම: ‘බිලියන 6’ කොන්දේසිය
මෙම සිදුවීමේ වඩාත්ම පුපුරන සුලු සහ විමර්ශනාත්මක කොටස වන්නේ ටෙන්ඩරය සකස් කර ඇති ආකාරයයි. DIMO සමාගමේ ප්රධාන තරඟකරුවන් සහ විවේචකයින් චෝදනා කරන්නේ ටෙන්ඩර් ලේඛනයේ අන්තර්ගත ‘වාර්ෂික පිරිවැටුප රුපියල් බිලියන 6 ඉක්මවිය යුතුය’ යන කොන්දේසිය සකස් කර ඇත්තේ එක් සමාගමකට පමණක් වාසි වන පරිදි බවයි.
DIMO සමාගමේ මූල්ය පසුබිම (ආශ්රිත කරුණු):
DIMO සමාගම විවිධාංගීකරණය වූ සමූහ ව්යාපාරයක් වන අතර, ඔවුන්ගේ වාර්ෂික වාර්තා (උදා: 2024/25) අනුව සමූහ ආදායම (Group Revenue) රුපියල් බිලියන 50.175 (බිලියන 50 ඉක්මවා) වාර්තා කර ඇත. මෙම සංඛ්යාලේඛන පෙන්නුම් කරන්නේ, ‘බිලියන 6’ ඉක්මවීමේ කොන්දේසිය DIMO වැනි දැවැන්ත, විවිධාංගීකරණය වූ සමාගමකට පහසුවෙන් සපුරාලිය හැකි නමුත්, කුඩා හෝ වෙනත් සීමිත මෙහෙයුම් ඇති තරඟකරුවන්ට එය කෘත්රිමව අහුරන ලද බාධාවක් විය හැකි බවයි.
මෙම මතභේදාත්මක කොන්දේසිය මගින් අනෙකුත් සුදුසුකම් ලත් සැපයුම්කරුවන්ට තරඟ කිරීමට ඇති අවස්ථාව සම්පූර්ණයෙන්ම කපා හැර ඇති බවට චෝදනා එල්ල වන අතර, එය රාජ්ය ටෙන්ඩර් විනිවිදභාවය සහ සාධාරණ තරඟකාරීත්වයේ මූලධර්ම බිඳ දැමීමක් ලෙස සැලකේ.
III. ‘අභ්යන්තර ගනුදෙනු’ (Insider Trading) පිළිබඳ සෘජු චෝදනා
ටෙන්ඩරය විවෘත කිරීමට මාසයකට හෝ ඊට වැඩි කාලයකට පෙර සිටම කොටස් මිලෙහි මෙම අසාමාන්ය වර්ධනය සිදුවීම, “අභ්යන්තර ගනුදෙනු” (Insider Trading) පිළිබඳ ප්රබල සැකයක් ජනිත කර ඇත.
මූල්ය අපරාධයේ ස්වභාවය:
- ටෙන්ඩරයේ කොන්දේසි එක් සමාගමකට වාසිදායක වන පරිදි සකස් කර ඇති බවත්, එම සමාගමට කොන්ත්රාත්තුව ලැබෙන බවටත් කල්තියා රහසිගත තොරතුරු දැන සිටි “අභ්යන්තරිකයින්” (රාජ්ය නිලධාරීන්, සමාගම් අධ්යක්ෂවරුන් හෝ ඔවුන් හා සම්බන්ධ පුද්ගලයන්) මෙම තොරතුරු භාවිතා කරමින් කොටස් මිලදී ගැනීම සිදු කර ඇතැයි චෝදනා එල්ල වේ.
- ශ්රී ලංකා නීතිය යටතේ (සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිෂන් සභා පනත 2021), ප්රකාශයට පත් නොකළ, ද්රව්යමය තොරතුරු (Material Non-Public Information) භාවිතයෙන් ගනුදෙනු කිරීම බරපතල මූල්ය අපරාධයකි. එය සාමාන්ය ආයෝජකයාගේ විශ්වාසය බිඳ දමන අතර වෙළෙඳපොළේ සාධාරණත්වය විනාශ කරයි.
IV. රාජ්ය නිලධාරීන්ගේ අර්බුදය සහ දේශපාලනමය පෙරළිය
සිදුවීම රාජ්ය මට්ටමේ පරීක්ෂණයක් දක්වා වර්ධනය වී තිබේ. අදාළ ටෙන්ඩරය සකස් කළ රාජ්ය නිලධාරීන් මේ වන විට දැඩි පීඩනයකට ලක්ව ඇති අතර, එක් සමාගමකට පමණක් වාසි වන පරිදි කොන්දේසිය ඇතුළත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ට බලධාරීන් හමුවේ පිළිතුරු සැපයීමට සිදුවනු ඇත.
විපක්ෂයේ දේශපාලනඥයෝ සහ සිවිල් සංවිධාන මේ වන විටත් මෙම සිදුවීම දේශපාලන ප්රහාරයක් සඳහා සූදානම් කරමින් සිටිති. දේශපාලන විශ්ලේෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ:
- ඔක්තෝබර් 17 ටෙන්ඩරය විවෘත කර DIMO වෙතම හිමි වුවහොත්, එය ටෙන්ඩර් කුමන්ත්රණයක් බවට වන චෝදනා තහවුරු වනු ඇති අතර, ආණ්ඩුවට එරෙහිව පාර්ලිමේන්තුව තුළ සහ ඉන් පිටත දැවැන්ත දේශපාලන සටනක් දියත් කිරීමට විපක්ෂය සියලු සාක්ෂි ඒකරාශී කරමින් සිටින බවයි.
මෙම සමස්ත සිදුවීම මගින් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ විනිවිදභාවය, රාජ්ය ටෙන්ඩර් ක්රියාවලියේ පාරදෘශ්යභාවය මෙන්ම දූෂණ විරෝධී නීතිවල ප්රායෝගික ක්රියාකාරිත්වය පිළිබඳව බරපතල ප්රශ්න මතු කරයි. සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිෂන් සභාව (SEC) වෙත එල්ල වන නොකඩවා ප්රශ්න කිරීම් සහ චෝදනා හමුවේ, SEC මේ පිළිබඳව කෙතරම් ඉක්මනින් සහ විනිවිදභාවයෙන් යුතුව ක්රියාත්මක වේද යන්න සාමාන්ය ආයෝජකයාගේ සහ සමස්ත මහජනතාවගේ දැඩි අවධානයට ලක්ව ඇත.
තොරතුරු සහ මූලාශ්ර:
ඉහත හෙළිදරව්ව සඳහා යොදා ගන්නා ලද මූලාශ්ර
- “Soaring Share Prices of DIMO Stir Market Concerns Amid Tender Allegations”
- “Govt Moves to Modernise Urban Transport with New Fleet of Low-Floor Buses” සහ “Sri Lanka calls for bids to supply 100 comfortable low-floor buses”
- DIMO වාර්ෂික වාර්තා (2024/25)
- Transparency International සහ University Of Moratuwa වාර්තා
- අන්තර්ජාල වෙබ් ලිපි
පිළිතුරු ලබාදීමේ අයිතිය:-
මෙම වෙබ් අඩවියේ පළවන පුවතක් හේතුවෙන් යම් පුද්ගලයකුට හෝ පාර්ශ්වයක අපහසුතාවක් පැනනගින්නේ නම් හෝ යම් තොරතුරක් නිවැරදි විය යුතු යැයි යම් පුද්ගලයකුට හෝ පාර්ශ්වයකට හැඟෙන්නේ නම්, ඒ වෙනුවෙන් ප්රතිචාර දැක්වීමට සම්පූර්ණ අයිතිය පවතී. harideshaya.lk නිරන්තරයෙන් නිවැරදි තොරතුරු වාර්තා කිරීමට බැඳී සිටින අතර, වෘත්තීය ආචාරධර්මවලට ගරුකරන අන්තර්ජාල වේදිකාවක් ලෙස පිළිතුරු ලබාදීමේ අයිතියට ගරුකරයි.
ඒ වෙනුවෙන් කරුණාකර අපට දැනුම්දෙන්න..
Email – [email protected]
WhatsApp – +94771474028