පාකිස්තානයේ ඉස්ලාමාබාද් නුවර සිදුවූ මරාගෙන මැරෙන බෝම්බ ප්රහාරයත් සමඟ එරට සංචාරයක නිරතව සිටි ශ්රී ලංකා ක්රිකට් කණ්ඩායම යළි දිවයිනට ගෙන්වා ගැනීමට තීරණය කිරීම, මතුපිටින් පෙනෙන ආරක්ෂක අවදානමට එහා ගිය සංකීර්ණ භූ දේශපාලනික සහ ක්රිකට් පරිපාලනමය සාධක ගණනාවක් පිළිබඳව ගැඹුරු විශ්ලේෂණයකට මඟ පාදයි.
ආරක්ෂක අවදානම සහ ක්රීඩකයන්ගේ තීරණය
ප්රථමයෙන්ම, ඉස්ලාමාබාද්හි සිදුවූ බෝම්බ ප්රහාරය හේතුවෙන් ශ්රී ලංකා කණ්ඩායමේ ක්රීඩකයන් අතර ඇතිවූ භීතිය සහ අනාරක්ෂිත බව අවිවාදිතය. ක්රීඩකයන් 16 දෙනෙකුම යළි ශ්රී ලංකාවට පැමිණීමට තීරණය කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ ආරක්ෂක කනස්සල්ල පැහැදිලිව ප්රකාශ වේ. පාකිස්තාන රජය සහ එරට ක්රිකට් පාලක මණ්ඩලය (PCB) ශ්රී ලංකා කණ්ඩායමේ ආරක්ෂාව තර කිරීමට කඩිනමින් පියවර ගෙන, සම්පූර්ණ ආරක්ෂාව සහතික කළද, ක්රීඩකයන්ගේ මානසිකත්වය වෙනස් කිරීමට එය ප්රමාණවත් වී නොමැත. මීට පෙර 2009 වසරේදී ශ්රී ලංකා කණ්ඩායමට එල්ල වූ ත්රස්ත ප්රහාරය හේතුවෙන් දශකයකට ආසන්න කාලයක් කිසිදු විදේශීය කණ්ඩායමක් පාකිස්තානයේ සංචාරය ප්රතික්ෂේප කිරීමේ පසුබිමද මෙම තීරණයට බලපෑ ප්රධාන සාධකයකි.
කෙසේ වෙතත්, තරගාවලිය අඛණ්ඩව ක්රියාත්මක කිරීම සඳහා ආදේශක කණ්ඩායමක් යැවීමට ශ්රී ලංකා ක්රිකට් ආයතනය (SLC) සැලසුම් කිරීමෙන් පැහැදිලි වන්නේ, ආරක්ෂක අවදානම පිළිගත්තද, පාකිස්තානය සමඟ පවතින රාජ්ය තාන්ත්රික සහ ක්රිකට් සබඳතා සම්පූර්ණයෙන්ම කඩාකප්පල් කිරීමට SLC අකමැති බවයි.
ජනාධිපතිවරයාගේ ප්රතිඥාව සහ 1996 ණයගැතිභාවය
ශ්රී ලංකා ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මහතා විසින් ක්රිකට් කණ්ඩායමේ ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට පියවර ගන්නා බවට සහතික වීමත්, ඊටත් වඩා වැදගත් ලෙස, 1996 ලෝක කුසලානයේදී බෝම්බ බිය හේතුවෙන් රටවල් ශ්රී ලංකාවට පැමිණීම ප්රතික්ෂේප කළ අවස්ථාවේදී පාකිස්තානය දැක්වූ සහයට කෘතගුණ සැලකීමක් ලෙස තරගාවලිය අවසන් වන තෙක් එරට රැඳී සිටින ලෙස කණ්ඩායමට උපදෙස් දීමත්, මෙම ගැටලුවට රාජ්ය තාන්ත්රික මානයක් ලබා දෙයි. ජනාධිපතිවරයාගේ මෙම ස්ථාවරය ශ්රී ලංකාව සහ පාකිස්තානය අතර පවතින මිත්රත්වය සහ අන්යෝන්ය සහයෝගිතාව තහවුරු කරන්නකි.
කෙසේ වෙතත්, ක්රීඩකයන්ගේ තීරණය සහ ජනාධිපතිවරයාගේ උපදෙස් අතර පරස්පරතාවයක් මෙහිදී මතුව ඇත. ක්රීඩකයන් බහුතරයක් යළි පැමිණීමට තීරණය කිරීම, ජනාධිපතිවරයාගේ රාජ්ය තාන්ත්රික ස්ථාවරය ක්රියාත්මක කිරීමට බාධාවක් වූ බව පෙනේ. මෙම තත්ත්වය, කණ්ඩායමේ පෞද්ගලික ආරක්ෂාව පිළිබඳ තීරණය සහ ක්රිකට් පරිපාලනමය/දේශපාලනික අවශ්යතා අතර ඇතිවන ගැටුම මනාව පෙන්නුම් කරයි.
භූ දේශපාලනික සාධකය: ඉන්දීය බලපෑම පිළිබඳ විචාරාත්මක විශ්ලේෂණය
මෙම සමස්ත තත්ත්වය පිළිබඳව ඉතාම විචාරාත්මකව විග්රහ කළ යුතු කාරණාව වන්නේ ඉන්දියාවේ භූ දේශපාලනික බලපෑමයි.
- ඉන්දියා-පාකිස්තාන විරසකය: ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර ඇති දීර්ඝ කාලීන දේශපාලන හා ක්රිකට් විරසකය දකුණු ආසියානු ක්රිකට් පරිපාලනයට සෘජුවම බලපායි. ඉන්දියාවේ ආරක්ෂක හේතූන් මත පාකිස්තානයේ තරග කිරීමට ඇති අකමැත්ත ප්රසිද්ධ කාරණයකි. මෙම පසුබිම මත, ලංකාව පාකිස්තානයේ තරග කිරීමට ඉදිරිපත් වීම ඉන්දියාවේ ස්ථාවරයට අභියෝගයක් විය හැකිය.
- ICC පරිපාලනය සහ ඉන්දීය නායකත්වය: දැනට ඉන්දීය ජාතිකයෙකු වන ජේ ෂා (Jay Shah) ICC හි ප්රබල බලවතෙකු ලෙස සහ ආසියානු ක්රිකට් කවුන්සිලයේ (ACC) හිටපු සභාපතිවරයෙකු ලෙස කටයුතු කිරීම මෙම විශ්ලේෂණයේ කේන්ද්රස්ථානයයි. ICC ය දේශපාලනයෙන් තොර විය යුතු වුවද, ප්රබල ඉන්දීය නායකයෙකු සිටින විට, භූ දේශපාලනය ක්රිකට් තීරණවලට බලපෑම් කිරීමේ හැකියාව වැඩි වේ. ජේ ෂා සහ අගමැති මෝදි අතර සමීප සබඳතාවක් පැවතීම මෙම භූ දේශපාලනික බලපෑම තවත් තීව්ර කරයි.
- SLC-BCCI සබඳතා: ශ්රී ලංකා ක්රිකට් සභාපති ශම්මි සිල්වා මහතා සහ ජේ ෂා මහතා අතර පවතින සමීප මිත්රත්වය හේතුවෙන්, ඉන්දීය ක්රිකට් පාලක මණ්ඩලයේ (BCCI) සහ ජේ ෂාගේ කැමැත්ත පරිදි ශ්රී ලංකා ක්රිකට් ආයතනයේ තීරණ වෙනස් වීමේ හැකියාවක් පවතී.
- ACC සභාපතිත්වය පාකිස්තානයට යෑම සහ ඉන්දීය බලපෑම තහවුරු කිරීම: ශ්රී ලංකා ක්රිකට් සභාපති ශම්මි සිල්වා මහතා ආසියානු ක්රිකට් කවුන්සිලයේ (ACC) සභාපති ධූරය දැරුවේ කෙටි කාලයකි. ඉන්පසු භ්රමණ රීතිය අනුව එම ධූරය පාකිස්තාන ක්රිකට් සභාපති මොහ්සින් නක්වි මහතාට හිමිවිය. නක්වි මහතා පාකිස්තානයේ අභ්යන්තර කටයුතු පිළිබඳ ෆෙඩරල් අමාත්යවරයාද වන බැවින්, ඔහුගේ නායකත්වය ACC තුළ ඉන්දියාවේ බලයට සෘජු අභියෝගයක් එල්ල කරයි. ජේ ෂාට සහ ඉන්දියාවට නතුවීම පිළිබඳ චෝදනාව ශක්තිමත් වන්නේ මෙතැනදීය. පාකිස්තාන ජාතිකයෙකු ACC සභාපති ධූරය දරන අවස්ථාවක, ඉන්දියාවට කිසිසේත් අවශ්ය නොවන්නේ ශ්රී ලංකාව වැනි සමීප මිත්ර රටක් පාකිස්තානයේ ක්රිකට් සාර්ථකත්වයට සහයෝගය දැක්වීමයි. එබැවින්, ක්රිකට් කණ්ඩායම ඉවත් කර ගැනීමේ තීරණය මඟින්, ඉන්දියාවේ ප්රධාන බලපෑම්කරුවෙකු වන පාකිස්තාන ACC සභාපතිවරයාගේ (මොහ්සින් නක්විගේ) අධිකාරියට සහ පාකිස්තානයේ ජාත්යන්තර ක්රිකට් පැවැත්වීමේ හැකියාවට සෘජුවම අභියෝග කිරීමට ඉන්දීය බල කඳවුර ශ්රී ලංකාව හරහා කටයුතු කළ බවට ඇති මතය තවදුරටත් සනාථ වේ.
ශ්රී ලංකා ක්රිකට් කණ්ඩායම පාකිස්තාන සංචාරයෙන් ඉවත් කිරීමේ තීරණය පිටුපස, ඉස්ලාමාබාද් බෝම්බ ප්රහාරයෙන් මතුවූ සැබෑ ආරක්ෂක අවදානම මූලික හේතුව වුවද, ජනාධිපතිවරයාගේ රාජ්ය තාන්ත්රික උපදේශය පවා නොතකා ක්රීඩකයන් බහුතරයක් සහ SLC පරිපාලනය ගත් තීරණය තුළ ඉන්දීය භූ දේශපාලනික බලපෑමක් ක්රියාත්මක වූ බවට ප්රබල සැකයක් පවතී. විශේෂයෙන්ම ACC හි නායකත්වය පාකිස්තාන ජාතිකයෙකුට හිමිව තිබියදී, සහ ශ්රී ලංකාව හා ඉන්දියාව අතර පවතින සමීප පරිපාලනමය සබඳතා හේතුවෙන්, මෙම තීරණය ඉන්දියාවට වාසිදායක වන අයුරින් පාකිස්තානයේ ක්රිකට් අනාගතයට බලපෑම් කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකිය.
"ක්රිකට් කණ්ඩායමේ බහුතරයක් නැවත ලංකාවට පැමිණීම, ශම්මි සිල්වා ජේ ෂාට අවශ්ය විදිහටත්, ජේ ෂා මෝදිට අවශ්ය විදිහටත් වැඩ කිරීමේ දේශපාලන යථාර්ථයයි."මෙම තත්ත්වය තුළ, ශ්රී ලංකා ක්රිකට් කණ්ඩායමේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ තීරණය, සැබෑ ආරක්ෂක ගැටලුවකට වඩා, කලාපීය ක්රිකට් ආධිපත්යය පවත්වා ගැනීම සඳහා වූ ඉන්දීය අවශ්යතා, ශ්රී ලංකා ක්රිකට් පරිපාලනය හරහා ක්රියාත්මක වීමක් ලෙස දැකීම යුක්ති සහගතය.