නීතියේ ආධිපත්යයට අභියෝගයක්:
පෞද්ගලික රෝහලක් විසින් ඖෂධ සඳහා උපරිම සිල්ලර මිල (MRP) තුන් ගුණයකටත් වඩා වැඩි මුදලක් අය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ආසිරි රෝහලට සහ එහි අධ්යක්ෂ මණ්ඩලයට එරෙහිව ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය (NMRA) විසින් ගොනු කරන ලද නඩුව, ශ්රී ලංකාවේ නීතියේ ආධිපත්යය ධනය හමුවේ අභියෝගයට ලක්වන ආකාරය පෙන්වන කැඩපතක් බඳුය. සාමාන්ය ජනතාව අධිකරණයේ ගෞරවය රකිද්දී, මුදල් බලය ඇති ප්රභූන් විසින් නඩු කටයුතු “තැනින් තැනට පොලා පනිමින්” නීතිය විහිළුවට ලක් කිරීමේ ඛේදජනක තත්ත්වයක් මෙම නඩු විභාගය තුළින් මතු වී ඇත.
1. මුලින් පොලිසිය, පසුව අධිකරණය
නඩුකරයේ ආරම්භය සනත් කුමාර අතුකෝරල මහතාගේ තමන්ට සිදූවු අසාධාරණයක් පිළිබඳ පැමිණිල්ලකි. තම අසනීප වූ මවගේ ප්රතිකාරවලට වැඩි මිලට ඖෂධ විකිණීම ගැන ඔහු මුලින්ම නාරාහේන්පිට පොලීසියට පැමිණිලි කළද, පොලිස් පරීක්ෂණ අසාර්ථක විය. මෙම අකාර්යක්ෂමතාවය තුළින්, ආර්ථික බලය හමුවේ නීතිය ක්රියාත්මක කරන ආයතන යටපත් වීමේ සාමාන්ය සැකය යළි තහවුරු විය.
කෙසේ වෙතත්, පැමිණිලිකරු NMRA හරහා නඩුවක් ගොනු කිරීමත් සමඟ, නීතියේ බලය පෙන්වීමට අවස්ථාවක් ලැබිණි. NMRA පනත යටතේ ආයතනයට අමතරව එහි අධ්යක්ෂ මණ්ඩලයේ ප්රමුඛ පෙළේ ව්යාපාරිකයන් ඇතුළු පුද්ගලයන් 11 දෙනෙකුට එරෙහිව වෙන වෙනම චෝදනා 11 බැගින් නඩු පැවරීම, මෙය සාමාන්ය දඩ නඩුවක් නොවන බවට සංඥාවක් විය.
2. රුපියල් 25,000ක දඬුවමක් සහ නීතිමය “හදිස්සිය”
මෙම නඩුකරයේ වඩාත්ම ආන්දෝලනාත්මක සහ නීතිය විහිළුවට ලක් කළ සිදුවීම වාර්තා වන්නේ, ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරිය නොමැති දිනක (2024 ජනවාරි 23ට නියමිතව තිබියදී දෙසැම්බර් 15) වැඩබලන මහේස්ත්රාත්වරයකු ඉදිරියේ නඩුව කැඳවා ගැනීමෙනි.
රෝහලේ බලයලත් නියෝජිතයකු (සමාගමක් වෙනුවෙන් මිස අධ්යක්ෂවරුන් පෞද්ගලිකව නොවේ) පෙනී සිට වරද පිළිගෙන, චෝදනා සියල්ලටම නියම කර ඇත්තේ රුපියල් 25,000/-ක සුළු දඩ මුදලක් පමණි.
NMRA පනත අනුව, විත්තිකරුවන් 11 දෙනාට එරෙහිව ඇති චෝදනා 11 වෙනුවෙන් උපරිම දඩ මුදල නියම කළේ නම්, රුපියල් කෝටි 2.4කට ආසන්න මුදලක් ගෙවීමට සිදුවනු ඇත. එපමණක් නොව, නීතියට අනුව අනිවාර්යයෙන්ම නියම කළ යුතු භාෂා තුනෙන් පුවත්පත් දැන්වීමක් පළ කර මහජනතාවගෙන් සමාව අයැදීමේ නියෝගය ද මෙම ‘දෝෂ සහිත’ තීන්දුවේ නොතිබුණි.
මෙය පැහැදිලිවම, නියමිත ක්රියාපටිපාටිය කඩා බිඳ දමා, මූල්යමය වාසියක් ලබා ගැනීම සඳහා මුදල් බලය යොදා නීතියට මගහැර යාමට ගත් “වෘත්තීයමය උත්සාහයක්” ලෙස සමාජයට පෙනී යාම අරුමයක් නොවේ.
3. දෝෂ සහිත නියෝගයක් සහ අධිකරණයේ ගෞරවය
මෙම දෝෂ සහිත තීන්දුව ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරිය විසින්ම නිවැරදි කිරීම, අධිකරණ පද්ධතියේ ගෞරවය ආරක්ෂා කර ගැනීමට ගත් වැදගත් පියවරකි. ඇය නිරීක්ෂණය කළ පරිදි, බලයලත් නියෝජිතයකු ලවා අපරාධ නඩුවක වරද පිළිගැනීම නීතියට පටහැනි වන අතර, දඬුවම් නියම කිරීමේදී නිසි ක්රමවේද අනුගමනය කර නොතිබිණි.
අධිකරණ ලේඛන විකෘති කිරීමේ සැකය වැනි සිදුවීම් පවා වාර්තා වීමෙන්, මෙම නඩු කටයුත්ත අවසන් කිරීමේ පිටුපස ඇති වූ ‘කඩිනම්’ ක්රියාවලිය සම්බන්ධයෙන් වන සැකය තවදුරටත් වර්ධනය විය.
මෙම නඩුව සම්බන්ධයෙන් ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරිය විසින් අධ්යක්ෂවරුන්ට නැවත සිතාසි නිකුත් කිරීම, ඔවුන් එය නොතකා හැරීම නිසා වරෙන්තු නිකුත් කිරීම සහ පසුව අධ්යක්ෂවරුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම, නීතිය ඉදිරියේ සියලු දෙනා සමානයි යන මූලධර්මය බලගතු අයට පවා අදාළ වන බවට ප්රබල පණිවිඩයක් සමාජයට ලබා දුන්නේය.
4. ප්රභූන්ගේ “නීතිමය රස්තියාදු කරවීම” සහ යුක්තියේ පමා වීම
දෝෂ සහිත නියෝග අවලංගු කිරීමෙන් පසුව, ආසිරි රෝහල් පාර්ශ්වය විසින් නඩු කටයුතු ප්රමාද කිරීමට සහ අධිකරණය විහිළුවට ගැනීමට දිගින් දිගටම උත්සාහ කර ඇත:
- අභියාචනාධිකරණයට යෑම (පළමුව): මහේස්ත්රාත්වරියගේ නියෝගයට එරෙහිව අභියාචනාධිකරණයට නඩු ගොනු කිරීම, නඩු කටයුතු තාවකාලිකව අත්හිටුවීමට නියෝග ලබා ගැනීම.
- මහාධිකරණයට යෑම (දෙවන වරටත්): නැවත වරක් කොළඹ මහාධිකරණයට අභියාචනා පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කිරීම.
- අභියාචනාධිකරණයට යෑම (තුන්වන වරටත්): මහාධිකරණයේ තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනාධිකරණයට නැවත පෙත්සම් ඉදිරිපත් කිරීම.
මුදල් බලය ඇති පාර්ශ්වයන්ට මෙසේ නඩු කටයුතු තැනින් තැනට පොලා පනිමින්, නීතිමය ක්රියාවලිය දිගින් දිගටම ඇදගෙන යාමේ හැකියාව ඇත. මෙහි අවසන් ප්රතිඵලය වන්නේ වින්දිත පාර්ශ්වය රස්තියාදු කරවීම සහ යුක්තිය පමා වීමයි.
අප දන්නා පරිදි, අඹ ගෙඩි පහක් හොරකම් කළ අසරණ ගැහැනියකට වසර ගණනාවක් නඩු කියන්නට සිදු වූ අතර, පොල් ගෙඩි දෙකක් අල්ලපු වත්තෙන් අහුලපු දැරියකට එරෙහිව ද දඬුවම් නියම විය. මෙවැනි ග්රාමීය මට්ටමේ අධිකරණ හමුවේ, ‘තාක්ෂණික දෝෂ’ හෝ නඩු ප්රමාද කිරීමේ වරප්රසාද පීඩිත පන්තියට නොලැබේ. ධනවත් ප්රභූන් හමුවේ නීතිය විහිළුවකට ලක්වෙද්දී, සාමාන්ය ජනතාව යුක්තිය බලාපොරොත්තුවෙන් කල් ගත කරති.
5. තාක්ෂණික දෝෂ සහ වින්දිතයාගේ අයුක්තිය: කළ යුත්තේ කුමක්ද?
වැඩබලන මහේස්ත්රාත්වරියගේ තීන්දුව ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරිය විසින් “දෝෂ සහිත” ලෙස අවලංගු කිරීම, අධිකරණ පද්ධතිය තුළ සිදු වන ‘තාක්ෂණික දෝෂ’ යන්න මුදල් බලයෙන් වසා දැමිය නොහැකි බවට සමාජයට පෙන්වන ප්රබල සාක්ෂියකි.
එහෙත්, මෙවැනි ‘තාක්ෂණික දෝෂ’ නිසා අගතියට පත්වන ග්රාමීය මට්ටමේ සහ අහිංසක වින්දිතයින්ට යුක්තිය ඉටු නොවන්නේ ඇයි යන ප්රශ්නය ඉතිරිව පවතී. මෙවැනි අවස්ථාවන්හිදී, සාමාන්ය වින්දිතයින් වෙනුවෙන් කළ හැකි දේ:
- නෛතික සහාය: නීතිඥයන්, නීති ආධාර කොමිෂන් සභාව හෝ රාජ්ය නීති නිලධාරීන් මඟින් අදාළ දෝෂය නිවැරදි කර ගැනීමට වහාම නීතිමය ක්රියාමාර්ග ගැනීමට සහාය වීම.
- රාජ්ය නියාමනය: NMRA වැනි රාජ්ය නියාමන ආයතන, සිවිල් සමාජය සහ මාධ්යවේදීන් විසින් මෙවැනි දෝෂ අවලංගු කර නිසි ක්රියාපටිපාටියට නඩුව ගෙන ඒම සඳහා මැදිහත් වීම.
- වගවීම: දෝෂ සහිත තීන්දු ලබා දෙන අධිකරණ නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන් නීතිමය හා පරිපාලනමය වගවීම තහවුරු කිරීමට පියවර ගැනීම.
6. වත්මන් රජයේ වගකීම: මහජන නැමියාව තහවුරු කරයිද?
වත්මන් ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ, රජයේ රෝහල්වල ප්රතිකාර ගැනීමේ අපහසුතාවන් සහ දුර්වල සෞඛ්ය සේවාවන් නිසා තම ජීවත්වෙලා සිටින ගේදොර පවා උකස් කර පෞද්ගලික රෝහලකට එන සාමාන්ය ජනතාව රෝහල් විසින් දෙතුන් ගුණයකින් වැඩි කළ බෙහෙත් මිලට ගොදුරු වීම ඛේදජනකය.
බලගතු ව්යාපාරික ප්රභූන් නීතියට යටත් කිරීමට රාජ්ය නියාමන ආයතනයක් සහ අධිකරණය කටයුතු කර තිබීම වත්මන් පාලනයේ මහජන හිතවාදී ස්ථාවරය පෙන්වන සාධනීය ලක්ෂණයකි. ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරියගේ දැඩි නියෝග, අත්අඩංගුවට ගැනීමේ වරෙන්තු සහ අභියාචනාධිකරණය විසින් අධ්යක්ෂවරුන්ගේ පෙත්සම ප්රතික්ෂේප කිරීම තුළින් නීතියේ ආධිපත්යය තහවුරු වී ඇත.
කෙසේ වෙතත්, මෙම නඩුවේ අවසාන තීන්දුව තීරණාත්මක වනු ඇත. දෝෂ සහිත දඩය අවලංගු කර, NMRA පනත යටතේ නියම කළ හැකි උපරිම දඬුවම් (ඉහළ දඩ, අධ්යක්ෂවරුන්ගේ පෞද්ගලික වගකීම සහ භාෂා තුනෙන් සමාව අයැදීමේ දැන්වීමක්) නියම කරන්නේ නම්, වත්මන් රජය මුදලට සහ ප්රභූත්වයට යට නොවන බවට ශක්තිමත් පණිවිඩයක් ලැබෙනු ඇත.
මෙම නඩුව, පෞද්ගලික සෞඛ්ය අංශයේ විනිවිදභාවය සහ නීතියේ ආධිපත්යය තහවුරු කරන සන්ධිස්ථානයක් විය යුතුය. මුදල් සහ බලය හමුවේ නීතියේ ආධිපත්යය ජයග්රහණය කරන්නේද, නැතහොත් රුපියල් 25,000ක දඩයකින් කතාව නිම වන්නේද යන්න ලංකාවේ ජනතාවගේ යුක්තිය පිළිබඳ බලාපොරොත්තු තීරණය කරනු ඇත.
අද (නොවැම්බර් 12) යළි කැඳවීමට නියමිත නඩු විභාගයේදී, රෝහලේ අධ්යක්ෂ මණ්ඩලය නැවත වරක් වරද පිළිගැනීමට යන බවට වාර්තා වීම, කලින් වැඩබලන මහේස්ත්රාත්වරිය ඉදිරියේ සිදු වූ දේ නිල වශයෙන් නීත්යානුකූල කිරීමට දරන උත්සාහයක් විය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, මේ වන විට ප්රධාන මහේස්ත්රාත්වරිය නැවත වරක් නඩුව කැඳවා ඇත්තේ දෝෂ සහිත තීන්දුව නිවැරදි කිරීමට බැවින්, උපරිම නීතිමය දඬුවම් නියම වීමට ඉඩ තිබේ.
“හරි දේශය විමර්ශන මාධ්යවේදීන්” වන අපි ඉදිරියේදී මේ පිළිබඳව විමර්ශනයේ දෙවන අධියර ආරම්භ කරන්නෙමු.
සබැඳි ලිපි –
“නීතියේ මංකොල්ලය” – ආසිරි රෝහලේ ඖෂධ මිල නියාමන නඩුව පිළිබඳ විමර්ශනාත්මක ගවේෂණය
https://harideshaya.lk/news/705/