සමස්ත සිදුවීම ආරම්භ වන්නේ ඉකුත් වසරේ අග භාගයේදීය. ඉරානයේ සිට කන්ටේනර් දෙකකින් මෙරටට රැගෙන ආ සුදු පැහැති කැට සහ කුඩු තොගයක් සම්බන්ධයෙන් ජාත්යන්තර බුද්ධි ඒජන්සියක් හරහා මත්ද්රව්ය ඇතැයි යන සැකය මත දැනුම්දීමක් ලැබිණි.
1. ආරම්භක සැකය සහ රේගු නිදහස් කිරීමේ පරස්පරය
පොලිස් මත්ද්රව්ය කාර්යාංශය සහ ශ්රී ලංකා රේගුව මෙම කන්ටේනර් දැඩි පරීක්ෂාවකට ලක් කළ අතර, එහිදී ප්රථම පරස්පරය නිර්මාණය විය. මෙම පරීක්ෂණයේදී මත්ද්රව්ය නොමැති බවත්, ඇත්තේ ආනයනය කර තිබූ පරිදිම ටැල්ක් පාෂාණය බවත් තහවුරු වූ බැවින් කන්ටේනර් නිදහස් කෙරිණි. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ, විමර්ශනවල මුල් අවධියේදී නිල ආයතන කිහිපයක්ම මෙම ද්රව්යය මත්ද්රව්ය සම්බන්ධ නොවන බවට නිගමනය කර තිබූ බවයි.
2. විමර්ශන උණුසුම සහ “අයිස් රසායනික” ප්රචාරණයේ දේශපාලන මැදිහත්වීම
කන්ටේනර් නිදහස් කළද, ඒවා කෙහෙල්බද්දර පද්මේ විසින් එවා ඇති බවත්, බැකෝ සමන් හරහා පොදු පෙරමුණේ පළාත් පාලන අපේක්ෂකයෙකු වූ සම්පත් මනම්පේරි විසින් මිද්දෙණියට ගෙන ගිය බවත් පොලිස් විමර්ශනවලින් අනාවරණය විය. සම්පත් මනම්පේරි අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් පසුව, පොලීසිය විමර්ශන තවදුරටත් පුළුල් කරමින් ද්රව්යවලින් කොටසක් කඳානට හා නුවරඑළියට ගෙන ගොස් ඇති බවත්, ඉතිරිය මිද්දෙණියේ වල දමා තිබූ බවත් හෙළි කළේය.
මෙම අවස්ථාවේදී, පොලීසියේ නිගමනය සහ දේශපාලන ප්රචාරය උච්චතම අවස්ථාවට පත් විය. පොලීසිය විසින්ම මෙම සුදු කැට සහ කුඩු, “අයිස් නිෂ්පාදනයට ගන්නා රසායනික ද්රව්ය” බවට ප්රසිද්ධියේ ප්රකාශ කිරීම ආරම්භ කළේය. ආණ්ඩුවේ මැති ඇමතිවරුන්ද වහාම මැදිහත් වී, මෙම සිදුවීම “ශ්රී ලංකාව තුළම අයිස් හදන ජාවාරමක්” ලෙස රටට දැනුම් දුන් අතර, මාධ්යයෙන් ඊට අතිශයෝක්තියෙන් යුත් ප්රචාරයක් ලැබිණි. මෙහිදී, නිල තහවුරු කිරීමකට පෙර මහජන මතය හසුරුවාලීමේ උත්සාහයක් පැවති බව පැහැදිලිය.
3. විද්යාත්මක පරස්පරතා සහ පොලිස් සන්නිවේදනයේ දෝෂ
මිද්දෙණියේ වල දැමූ ද්රව්ය ගොඩ ගෙන NDDCB (අන්තරායකර ඖෂධ පාලක ජාතික මණ්ඩලයේ) පරීක්ෂණ සඳහා සාම්පල ලබා ගත්තේය. එහිදී, මුලින් NDDCB විසින් පරීක්ෂා කළ සාම්පල 20න් 05කත්, පසුව 19කම මෙතැම්ෆෙටමින් (අයිස්) ඇති බවත් පොලිස් මාධ්ය ප්රකාශක නිල නිවේදනයක් මගින් නිකුත් කරන ලදී.
මෙම දෙවැනි පරස්පරය වඩාත් ප්රබල විය. ආනයනයේදී ටැල්ක් බව තහවුරු වූ ද්රව්යය, පසුව රට තුළ “අයිස්” බවට නිල වශයෙන් ආයතනයක් වාර්තා කිරීම, විමර්ශනවල විද්යාත්මක නිරවද්යතාවය පිළිබඳව දැඩි ප්රශ්නාර්ථයක් ඇති කළේය. පොලීසිය මෙම NDDCB වාර්තා මත පමණක් පදනම්ව, රජයේ රස පරීක්ෂකවරයාගේ අවසන් වාර්තාව ලැබෙන තෙක් නොසිට, “අයිස්” කතාව ප්රචාරය කිරීම ඔවුන්ගේ සන්නිවේදන කළමනාකරණයේ සහ වෘත්තීයභාවයේ දෝෂයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
4. කඳානේ රස පරීක්ෂක වාර්තාව සහ “ටැල්ක්” හෙළිදරව්ව
සිදුවීම් දාමයේ තීරණාත්මකම සහ සත්යය හෙළිදරව් වූ අවස්ථාව වන්නේ කඳානෙන් සොයාගත් ද්රව්යය සම්බන්ධයෙන් රජයේ රස පරීක්ෂකවරයාගේ වාර්තාවයි. රස පරීක්ෂකවරයා විසින් එම සුදු පැහැති කැට සහ කුඩු අයිස් නිෂ්පාදනයට යොදාගන්නා රසායනික ද්රව්යයක් නොවන බවත්, එය ටැල්ක් පාෂාණය බවත් තහවුරු කර ඇත.
මෙම වාර්තාවෙන් මුලින් රේගුවේදී ගත් තීරණය නිවැරදි බවත්, පසුව පොලිස් නිලධාරීන් සහ දේශපාලනඥයන් විසින් සිදු කළ ප්රකාශ සම්පූර්ණයෙන්ම අසත්ය බවත් ඔප්පු වී තිබේ. රට තුළ අයිස් නිෂ්පාදනය කිරීමේ කතාව නිල වශයෙන් බිඳ වැටීමත් සමඟ, මෙම සිද්ධියට සම්බන්ධ යැයි චෝදනා ලබා, අත්අඩංගුවට පත්ව, සමාජය හමුවේ අපකීර්තියට පත් වූ සැකකරුවන්ට සහ නිවැසියන්ට සිදුව ඇති අයුක්තිය ඉතා බරපතල ය.
5. අවසන් විචාරය: පොලිස් ක්රියාකලාපයේ වගවීම සහ විශ්වාසය බිඳ වැටීම
කඳානේ ටැල්ක් සිද්ධියෙන් පැහැදිලි වන්නේ, බරපතල අපරාධ විමර්ශනයකදී පවා නිලධාරීන් විසින් විද්යාත්මක සාක්ෂිවලට වඩා, දේශපාලන සහ මාධ්යමය අවශ්යතාවන්ට මුල්තැන දීමට කටයුතු කර ඇති ආකාරයයි. පොලීසිය ජාවාරම් ජාලය හෙළිදරව් කිරීමේ සාර්ථකත්වයක් පෙන්වුවද, වැරදි තොරතුරු ප්රචාරණය කිරීමෙන් මහජන විශ්වාසය සහ ඔවුන්ගේම වෘත්තීයභාවය පළුදු කරගෙන ඇත.
මෙම සිදුවීම, නිල ආයතනවල නිවැරදි තොරතුරු සන්නිවේදනය, රසායනාගාර වාර්තාවල නිරවද්යතාවය සහ පුරවැසියන්ට අයුතු ලෙස චෝදනා එල්ල වූ විට ඔවුන්ගේ ගෞරවය යළි ස්ථාපිත කිරීමේ වගකීම පිළිබඳව සමාජයට ප්රබල පණිවුඩයක් ලබා දෙයි.